Bài toán khó cho công suất pin mặt trời dư thừa ở Trung Quốc

(KTSG Online) – Sau khi ghi nhận khoản thua lỗ đến 40 tỉ đô la hồi năm ngoái, các công ty pin mặt trời Trung Quốc kêu gọi chấm dứt cuộc chiến giá và tìm giải pháp cho tình trạng dư thừa công suất.

Theo các chuyên gia, ngành công nghiệp pin mặt trời Trung Quốc, vốn đang vật lộn với thua lỗ và thuế quan đối với hàng xuất khẩu sang Mỹ, khó có thể giải quyết vấn đề này trong một sớm một chiều.

Công nhân kiểm tra một tấm pin mặt trời ở nhà máy của Longi tại Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Các nhà sản xuất pin mặt trời của Trung Quốc gần đây báo cáo thua lỗ nặng nề giữa lúc cuộc chiến thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump gây thêm áp lực lên nhu cầu trong ngành.

Theo Gao Jifan, Chủ tịch Trina Solar, một trong những công ty pin mặt trời lớn nhất Trung Quốc, các khoản lỗ trong chuỗi giá trị sản xuất pin mặt trời đã lên tới 40 tỉ đô la Mỹ vào năm ngoái. Trong khi đối với toàn bộ ngành, bao gồm các mảng kinh doanh khác của các công ty pin mặt trời, khoản lỗ tổng cộng là 60 tỉ đô la.

Bảy công ty pin mặt trời lớn nhất Trung Quốc ghi nhận lỗ ròng lần đầu tiên hồi năm ngoái kể từ khi dữ liệu được thống kê vào năm 2017.

Căng thẳng trong ngành thể hiện rõ hồi cuối tháng trước khi tỉ phú Li Zhenguo, nhà sáng lập Longi, một trong những nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới thông báo rút khỏi vai trò CEO sau khi Longi báo lỗ ròng 1,44 tỉ nhân dân tệ (200 triệu đô la) trong quí 1-2025.

Trong hơn 25 năm nắm quyền, ông Li đã có những động thái tích cực để phát triển vị thế vững chắc trên hầu hết chuỗi giá trị năng lượng mặt trời, từ tấm bán dẫn silicon đến tấm pin thành phẩm.

Năm 2022, ông từng cảnh báo: “Chỉ một số ịt công ty pin mặt trời chết vì công suất thấp. Hầu hết chết vì mở rộng rộng công suất. Longi không được mở rộng quá nhiều”.

Thế nhưng, trong năm 2023 và 2024, vốn đầu tư của Longi đã tăng vọt lên tổng cộng 17,3 tỉ nhân dân tệ (2,4 tỉ đô la), cao hơn 74% so với giai đoạn hai năm trước đó.

Khi các đối thủ của công ty này cũng đầu tư mạnh để mở rộng nhà máy, giá pin mặt giảm giảm mạnh và doanh thu của Longi cũng vậy, giảm 36 % vào năm ngoái, khiến công ty lỗ ròng 8,6 tỉ nhân dân tệ (1,2 tỉ đô la).

Giá cổ phiếu của Longi hiện đã giảm hơn 3/4 kể kể đầu năm 2022 và nhiều công ty cùng ngành cũng đã phải chịu mức giảm mạnh tương tự khi nhà đầu tư lo sợ về mức công suất vượt xa nhu cầu thị trường hiện tại.

Năm ngoái, thế giới lắp đặt 452 gigawatt (GW) tấm pin mặt trời, theo Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế (IRENA). Nhưng các nhà máy trên thế giới, chủ yếu ở Trung Quốc, hiện có đủ công suất để sản xuất 1.200 GW pin mặt trời. Phần lớn công suất đó hiện không được sử dụng.

Phát biểu tại một hội nghị của ngành trong tuần trước tại Thượng Hải, Gao Jifan của Trina Solar cho biết, chính phủ và ngành công nghiệp pin mặt trời Trung Quốc đang nỗ lực giải quyết tình trạng dư thừa công suất và cạnh tranh khốc liệt đã đẩy hầu hết các nhà sản xuất lớn vào tình trạng thua lỗ.

Ủy ban Cải cách và phát triển quốc gia Trung Quốc (NDRC) đã tổ chức một cuộc họp trực tuyến hồi tháng Hai, kêu gọi cấm mở rộng sản xuất pin mặt trời trời nhưng công suất mới vẫn được xây dựng trong những tháng gần đây.

Zhu Gongshan, Chủ tịch GCL, nhà sản xuất polysilicon và tấm pin mặt trời kêu gọi “thanh lọc” ngành này thông qua các vụ sáp nhập và cắt giảm công suất.

Zhu cho biết, Trung Quốc cũng đang dần thoát khỏi sự phụ thuộc vào một thị trường duy nhất để ứng phó thuế quan và các rào cản thương mại khác.

Các nhà sản xuất pin mặt trời Trung Quốc đã nhanh chóng mở rộng thị trường ở Trung Đông. Trong khi đó, nhu cầu tấm pin mặt trời dự báo tăng ở Đông Âu và Nam Á.

Mảng sản xuất pin mặt trời hiện chiếm chưa đến 2/3 hoạt động kinh doanh của Trina Solar và dự kiến giảm xuống còn 50% hoặc ít hơn trong hai đến ba năm tới. Gao Jifan, Chủ tịch Trina Solar tiết lộ, công ty sẽ trọng tâm lớn hơn vào các giải pháp sản phẩm và lưu trữ năng lượng.

Một số chuyên gia nhận định, giá cả linh kiện năng lượng mặt trời khó có thể phục hồi trong năm nay.

Một giám đốc mua sắm tại một nhà sản xuất tấm pin mặt trời Trung ở miền đông Trung Quốc cho rằng, hai hoặc ba nhà máy lớn cần ngừng sản xuất để cung và cầu cân bằng lại và hỗ trợ giá. Tuy nhiên, điều này khó có thể xảy ra trong tương lai gần.

“Tình trạng dư thừa công suất pin mặt trời quá sâu đến mức không thể nhìn thấu đáy”, đại diện của một nhà sản xuất khác ở Trung Quốc nói.

Kokona Ota, nhà phân tích của Công ty tài chính năng lượng mới Bloomberg cho biết, giá tấm pin mặt trời vào thời điểm cuối năm ngoái rẻ hơn gần 70% so đầu năm 2022.

Vấn đề mấu chốt hiện nay là các nhà sản xuất pin mặt trời Trung Quốc quyết tâm cầm cự để vượt qua khó khăn trước mắt, chứ không chấp nhận giảm mạnh công suất.

"Các công ty pin mặt trời Trung Quốc có thể tin rằng, ngay cả khi các công ty khác phá sản, nếu cầm cự được, họ có thể mong đợi lợi nhuận trong dài hạn", Junko Okazaki nói.

Theo Shanghai Metals Market, sản lượng tấm pin mặt trời toàn cầu giảm 7% trong tháng Năm so với tháng trước và dự kiến giảm thêm 4-5% vào tháng Sáu

Nhưng mức giảm đó giống giọt nước trong đại dương vì năng lực sản xuất chỉ riêng tại Trung Quốc đã đạt mức gấp đôi nhu cầu toàn cầu trong những năm gần đây.

Hồi đầu năm, ngân hàng UBS dự báo, ngành công nghiệp sản xuất pin mặt trời của Trung Quốc sẽ xóa bỏ công suất dư thừa trong hai năm tới và trở lại trạng thái cân bằng sớm nhất là vào năm 2027.

Nhà phân tích Yan Yishu của UBS ước tính, nguồn cung pin mặt trời của Trung Quốc bắt đầu giảm 7% mỗi năm từ năm 2024 đến năm 2026, trái ngược với mức tăng trưởng 70% hàng năm được ghi nhận trong giai đoạn 2021-2023.

 Theo Reuters, Financial Times, Nikkei Asia

https://thesaigontimes.vn/bai-toan-kho-cho-cong-suat-pin-mat-troi-du-thua-o-trung-quoc/