Dệt may, da giày tăng tốc khai thác "mỏ vàng sân nhà"

Ngày 22-8, Bộ Công Thương phối hợp với Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) và Hiệp hội Da - Giày - Túi xách Việt Nam (LEFASO) tổ chức Hội nghị "Phát triển thị trường trong nước ngành Dệt may - Da giày", tại TP HCM. 

Hội nghị diễn ra trong bối cảnh ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đối mặt nhiều thách thức từ biến động kinh tế toàn cầu, xu hướng bảo hộ thương mại và nhu cầu suy giảm tại các thị trường lớn như Mỹ, Liên minh châu Âu.

Xoay trục sau nhiều năm xuất khẩu

Tại hội nghị, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết thời gian qua, nhiều giải pháp được triển khai để đưa hàng Việt đến gần hơn với người tiêu dùng. Việc phát triển thị trường nội địa không chỉ giúp doanh nghiệp (DN) giảm phụ thuộc xuất khẩu, mà còn tạo cơ hội để người dân tiếp cận sản phẩm chất lượng quốc tế với giá phù hợp. Đây được xem là hướng đi song hành - vừa củng cố "sân nhà" vừa gia tăng sức cạnh tranh khi vươn ra thị trường toàn cầu.

Thực tế, với quy mô dân số hơn 100 triệu người, tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng, thị trường thời trang và giày dép trong nước được coi là "mỏ vàng" chưa khai thác hết. Năm 2024, mức tiêu thụ dệt may ước đạt 5 - 5,5 tỉ USD, trong khi giày dép khoảng 1 tỉ USD, con số hứa hẹn tăng nhanh trong giai đoạn tới.

Nhiều doanh nghiệp dệt may, da giày xuất khẩu đều than khó tiếp cận thị trường nội địa

Bà Đoàn Thị Bích Ngọc, CEO Công ty Thời trang Canifa, chia sẻ: "Sau gần 10 năm tập trung xuất khẩu, chúng tôi nhận thấy thị trường nội địa mới là đích đến quan trọng và bền vững. Đặc biệt, sau đại dịch COVID-19 và nhiều biến động toàn cầu, chưa bao giờ hàng Việt nhận được sự quan tâm lớn đến vậy từ Chính phủ, các bộ, ngành và người tiêu dùng". Đây cũng là lý do Canifa đang mở rộng hệ thống bán lẻ, chú trọng chiến lược "Made in Vietnam" gắn với chất lượng quốc tế.

Tương tự, Biti's, thương hiệu giày Việt Nam lâu đời, cũng chọn thị trường nội địa làm trọng tâm phát triển dài hạn. Ông Lâm Chấn Quốc, đại diện DN này, cho biết từ năm 2010 đến nay, Biti's đã xây dựng hơn 200 cửa hàng tự vận hành, đóng góp hơn 70% doanh thu trong nước. "Chúng tôi không có quyết sách cố định mà luôn linh hoạt, từ nhận diện thương hiệu đến chuỗi cung ứng, để phục vụ tốt nhất cho người tiêu dùng Việt" - ông Quốc nhấn mạnh.

Cơ hội lớn nhưng không ít rào cản

Ở góc độ quản lý, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, nhấn mạnh: "Phát triển thị trường nội địa giúp DN ổn định đầu ra, đồng thời người dân được tiếp cận sản phẩm uy tín, đạt chuẩn quốc tế".

Theo ông Linh, các quốc gia dẫn đầu xuất khẩu dệt may, da giày như Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Indonesia đều có điểm chung là thị trường nội địa mạnh, dân số đông, chính sách hỗ trợ rõ ràng. Đây là mô hình mà Việt Nam cần học hỏi. "Các cường quốc xuất khẩu đều yêu cầu gói thầu ưu tiên sử dụng hàng trong nước, song song xây dựng thương hiệu và nâng cao chất lượng sản phẩm" - ông Linh nói.

Tuy tiềm năng thị trường rộng mở nhưng DN vẫn phải đối mặt nhiều rào cản. Trước hết, ngành còn phụ thuộc nặng nề vào nguyên phụ liệu nhập khẩu, khiến giá thành sản xuất trong nước khó cạnh tranh với hàng nhập giá rẻ. Bên cạnh đó, hệ thống bán lẻ chưa đồng bộ, kênh phân phối hạn chế, tâm lý sính ngoại của một bộ phận người tiêu dùng và tình trạng hàng giả, hàng nhái tràn lan càng làm khó DN chân chính. 

"Thị trường nội địa hiện nay vô cùng khốc liệt. Nếu thị trường xuất khẩu có "luật chơi" minh bạch thì trong nước việc kiểm soát chưa đầy đủ, khiến DN làm ăn chân chính gặp khó. Người tiêu dùng chuộng giá rẻ, trong khi hàng giả, hàng nhái chỉ bằng một nửa giá hàng thật, tạo cạnh tranh không công bằng" - bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký LEFASO, thẳng thắn.

Ngoài ra, việc thiếu chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu hoàn chỉnh buộc DN phải nhập khẩu với chi phí đôi khi còn rẻ hơn sản xuất trong nước. Đây là một nghịch lý cần được tháo gỡ nếu muốn nâng cao tính tự chủ.

Theo bà Xuân, giai đoạn 2023-2026, ngành dệt may, da giày cần tập trung giải quyết 2 "nút thắt" lớn là chủ động nguồn nguyên liệu và xây dựng thương hiệu mạnh. Song song đó, phải kiên quyết minh bạch thị trường, chặn đứng hàng giả, hàng nhái. 

"Chỉ khi có thương hiệu uy tín, truyền thông mới phát huy hiệu quả. LEFASO sẽ tiếp tục làm cầu nối với Chính phủ, tư vấn xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng và đẩy mạnh truyền thông để nâng cao nhận thức tiêu dùng. Từ năm 2026, mục tiêu của chúng tôi là mỗi năm có thêm nhiều thương hiệu mạnh, đủ sức đáp ứng nhu cầu trong nước và vươn ra quốc tế" - bà Xuân nhấn mạnh.

Các chuyên gia đều nhất trí việc đặt lại trọng tâm vào thị trường nội địa không chỉ giúp ngành dệt may, da giày bớt lệ thuộc vào đơn hàng xuất khẩu mà còn góp phần hình thành hệ sinh thái thời trang, giày dép mang đậm dấu ấn Việt Nam. Khi DN chú trọng hơn đến trải nghiệm của khách hàng trong nước, đầu tư cho hệ thống bán lẻ, thương mại điện tử, thiết kế sản phẩm theo thị hiếu bản địa… thì niềm tin vào hàng Việt sẽ ngày càng tăng. Điều quan trọng lúc này là DN phải nắm bắt tâm lý người tiêu dùng, đồng thời khẳng định thương hiệu qua chất lượng và dịch vụ. 

 *****************************************************************