Tại một nhà máy ở tỉnh Chiết Giang trên bờ biển phía Đông Trung Quốc, những đống quần áo cotton và khăn trải giường bị bỏ đi, phân loại sơ bộ thành màu tối và sáng. Những người công nhân có nhiệm vụ đưa quần áo vào máy cắt nhỏ ra. Đây là giai đoạn đầu tiên trong cuộc đời mới của những đồ vải dệt bị vứt đi này, một phần trong nỗ lực tái chế tại một trong những nhà máy tái chế vải cotton lớn nhất ở Trung Quốc.

Theo Tổ chức vận động cho thời trang bền vững Ellen MacArthur, rác thải dệt may là một vấn đề cấp bách toàn cầu, hiện chỉ có 12% hàng dệt được tái chế trên toàn thế giới. Thậm chí, tỷ lệ tái chế quần áo còn ít hơn - chỉ 1%, phần lớn đồ tái chế này được sử dụng cho các mặt hàng có giá trị thấp như vật liệu cách nhiệt hoặc nhồi đệm. Trong khi đó, ở Trung Quốc, hầu hết quần áo bị vứt ra các bãi rác.

Giáo sư nghiên cứu thời trang và may mặc tại Đại học Delaware (Mỹ) cho rằng cần có cách thay đổi nhận thức về hàng dệt may tái chế mới đưa được vào thị trường quần áo Trung Quốc.

Giáo sư Sheng Lu (Đại học Delaware, Mỹ) chia sẻ quan điểm: "Làm thế nào để thực sự thay đổi nhận thức, để thực sự gửi đi thông điệp rằng: Được rồi, quần áo đã qua sử dụng thực sự không tệ đến thế. Thực ra, chúng ta có thể tận dụng mặt hàng đó để phát triển hoặc xây dựng một hệ thống thời trang tuần hoàn".

Một số nhà máy tái chế tại Trung Quốc đang cố gắng giải quyết vấn đề rác thải dệt may đã đạt đến mức độ cấp bách (Ảnh: AP)

Tuy nhiên, hiện tại có thể thấy nỗ lực giải quyết thách thức về rác thải quần áo trong công việc của các nhà thiết kế độc lập và sáng tạo ở Trung Quốc.

Da Bao, nhà thiết kế 30 tuổi, đã thành lập một thương hiệu có trụ sở tại thành phố Thượng Hải, chuyên thu mua quần áo cũ và tân trang thành quần áo mới với những kiểu thời trang lạ.

Anh Da Bao (chủ sở hữu thương hiệu tân trang quần áo Times Remake) cho biết: "Tôi nghĩ sản phẩm ý nghĩa nhất chính là những thiết kế cổ điển từ xưa, những thiết kế đẹp nhất thời đó. Sự kết hợp giữa phong cách quá khứ và thẩm mỹ thời trang hiện tại tạo nên sự độc đáo. Đó là sự phát triển trong tương lai của ngành thời trang".

Chị Zhang Na có nhãn hiệu thời trang Reclothing Bank chuyên bán quần áo, túi xách và các phụ kiện khác được tái chế từ các vật liệu như chai nhựa, lưới đánh cá và bao đựng bột mì.

Chị Zhang dựa trên các phương pháp sản xuất lâu đời, chẳng hạn như sợi dệt làm từ lá dứa, một truyền thống đã có hàng thế kỷ ở Philippines.

Chị Zhang Na cho rằng: "Một điều rất tồi tệ trong cuộc sống của chúng ta là chủ nghĩa tiêu dùng. Tôi nghĩ chủ nghĩa tiêu dùng quá mức thực sự ăn mòn tâm trí con người. Tôi hy vọng những gì tôi đang làm có thể từ từ thay đổi điều này. Chúng tôi không chống tiêu dùng, chúng tôi chống lại sự lãng phí. Chúng tôi hy vọng rằng thông qua việc tái chế cho thấy những gì đằng sau việc tiêu dùng thực sự đại diện cho giá trị, hệ tư tưởng của bạn".

Cùng quan điểm, cô Bao Yang (Thành phố Thượng Hải, Trung Quốc) nói: "Tôi nghĩ thật đáng kinh ngạc, vì khi mới bước vào, tôi nghe nói nhiều bộ quần áo thực chất được làm từ vỏ thủy tinh hoặc trấu ngô, nhưng khi chạm vào quần áo, tôi hoàn toàn không ngờ chúng sẽ có cảm giác thoải mái như thế này, thật tuyệt vời".

Quần áo tái chế được bán tại các cửa hàng như Reclothing Bank có giá cao hơn nhiều so với các thương hiệu thời trang ăn liền do phương pháp sản xuất tốn kém.

Tuy nhiên, các nhà sản xuất vẫn đặt niềm tin vào thái độ của người tiêu dùng trẻ đối với thời trang bền vững.

Ông Kowen Tang (Công ty Dệt may Ôn Châu Thiên Thành, Trung Quốc) nhận định: "Thế hệ sinh ra trong thiên niên kỷ này có cách suy nghĩ rất khác, đó là lý do tại sao tôi thấy chúng ta cần một chút thời gian. Có thể sau một hoặc hai thế hệ, tái chế sẽ là thứ chạy trong huyết quản của người dân, sẽ là một phần thói quen của họ".

https://vtv.vn/the-gioi/trung-quoc-tran-ngap-rac-thai-det-may-20240711164659384.htm

Tiêu chuẩn mới về tái chế quần áo

Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản mới đây đã đề xuất xây dựng tiêu chuẩn mới về sản xuất sợi từ quần áo cũ. Động thái này là nhằm góp phần bảo vệ môi trường, bảo vệ quyền của người lao động và giảm dần số lượng quần áo sản xuất hàng loạt mang tính thời vụ, hay còn gọi là "thời trang nhanh". Dự kiến hệ thống tiêu chuẩn này sẽ được hoàn thiện vào năm 2026 trước khi gửi lên Tổ chức Tiêu chuẩn hóa quốc tế (ISO) vào năm 2027.

Để thúc đẩy quá trình tái chế quần áo bỏ đi, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản đã kiến nghị xây dựng một bộ tiêu chuẩn mới đối với sợi tái chế từ quần áo cũ và những doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn này sẽ nhận được những ưu đãi nhất định. Cụ thể, Bộ này sẽ đưa ra những định nghĩa mới về sợi tái chế trong lĩnh vực sợi hóa học như polyester và nylon cũng như sợi tự nhiên như bông hoặc len, bao gồm tỷ lệ vật liệu tái chế, khối lượng sợi, phương pháp tính và phương pháp thể hiện trên nhãn mác.

Nhiều quốc gia siết chặt quản lý “rác thải” thời trang nhanh nhằm hạn chế tác động tiêu cực tới môi trường (Ảnh: phys.org)

Theo tiêu chuẩn của Liên minh châu Âu (EU), các sản phẩm được gắn mác tái chế nếu chứa ít nhất 20% sợi nylon và 50% sợi polyester tái chế. Trên cơ sở này, Hệ thống Tiêu chuẩn Công nghiệp Nhật Bản sẽ được hoàn thiện vào năm 2026 và trình lên Tổ chức Tiêu chuẩn hóa quốc tế (ISO) vào năm 2027.

Theo Tổ chức Phát triển công nghệ công nghiệp và năng lượng mới Nhật Bản, tỷ lệ tái chế thành các sản phẩm dệt may mới ở nước này cực thấp, chỉ chiếm khoảng 1% tổng số sản phẩm dệt may tái chế trên thế giới.

Trong những năm gần đây, Nhật Bản giám sát ngành dệt may chặt chẽ hơn, xuất phát từ thực trạng "thời trang nhanh" thải một lượng lớn rác ra môi trường. Bên cạnh đó, nhiều báo cáo chỉ ra rằng nhiều lao động trong ngành dệt may tại các nước đang phát triển ở châu Phi, châu Á, thậm chí ngay ở Nhật Bản đang phải làm việc quá giờ với mức thu nhập rất thấp. Do đó, 2 trụ cột chính trong đề xuất của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản là khuyến khích tái chế quần áo cũ và bảo vệ quyền của người lao động.

Ngành công nghiệp thời trang toàn cầu ước tính có giá trị 3.000 tỷ USD, góp 2% GDP thế giới, với quy mô lớn và tốc độ phát triển nhanh chóng. Để có giá thành rẻ, các nhà sản xuất thường sử dụng chất liệu rẻ, khó phân hủy và vì vậy vòng đời sản phẩm ngắn. Điểm đỗ cuối cùng của quần áo cũ là bãi rác. Đây cũng là nguyên nhân khiến thời trang góp phần hủy hoại môi trường.

Số liệu của Bộ Môi trường Nhật Bản cho thấy trong năm 2020 đã có khoảng 819.000 tấn quần áo mới được đưa ra thị trường nước này. Trong đó có đến 510.000 tấn đã trở thành rác thải chỉ sau ít lần sử dụng. Nếu tính bình quân trên thế giới, hàng năm con người vứt bỏ khoảng 92 triệu tấn quần áo, tương đương mỗi giây sẽ có đầy 1 xe chở quần áo bị thải bỏ ra ngoài bãi rác. Ngân hàng Thế giới ước tính từ nay cho đến năm 2050, mỗi năm thế giới thải ra 3,4 tỷ tấn rác thời trang.

Châu Âu thắt chặt quản lý sản xuất và kinh doanh thời trang nhanh

Ủy ban châu Âu đã ban hành quy định sinh thái với hàng dệt may tiêu thụ tại thị trường châu Âu và quy định không được chôn lấp hoặc đốt sản phẩm dệt may không bán được. Theo đó, hàng dệt may vào thị trường châu Âu phải có tuổi thọ cao, có thể tái sử dụng và sửa chữa được; các công ty thời trang cũng được kêu gọi giảm số lượng bộ sưu tập mỗi năm.

Để đạt được các quy định, nhà sản xuất phải sử dụng sợi tái chế, thân thiện với môi trường, phải chịu trách nhiệm thu hồi và tái chế, không được chôn lấp các sản phẩm không bán hoặc không còn sử dụng được. Các nhà sản xuất cũng buộc phải gắn mã QR hay còn gọi là hộ chiếu sản phẩm kỹ thuật số, định danh cho từng mặt hàng, để cơ quan chức năng các nước thành viên quản lý, giám sát việc hàng đã được bán hay vẫn tồn kho.

Ủy ban châu Âu đã ban hành quy định sinh thái với hàng dệt may tiêu thụ tại thị trường châu Âu (Ảnh: Getty Images)

Tuy nhiên, hàng tồn kho đang là gánh nặng với các nhà bán lẻ. Việc loại bỏ hoặc lưu trữ hàng khiến các nhà bán lẻ châu Âu tốn hàng tỷ Euro mỗi năm. Nhiều nhà bán lẻ đã áp dụng hoạt động mua hàng bền vững để giảm lượng dư thừa vào cuối mùa. Chẳng hạn, số hàng tồn kho sẽ được phân loại thành các nhóm: một số chuyển đến các tổ chức từ thiện, một số đi vào thị trường cho thuê.

Một số thương hiệu chọn cách lưu trữ hàng để bán tại kho và cửa hàng riêng, bán tại chỗ hoặc ký gửi hàng cho các nền tảng trực tuyến. Còn các nhà thiết kế lại tận dụng tối đa các vật liệu bỏ đi hoặc còn sót lại để tái chế thành sợi và vải mới, chú trọng đầu tư vào trí tuệ nhân tạo để quản lý tốt hơn nguồn hàng của mình. Quy định quản lý khiến các thương hiệu sang trọng tìm hiểu nhiều hơn về khách hàng, từ đó, dự báo lượng mua, giảm lượng tồn kho. Một số thương hiệu cho phép đặt hàng trước và sản xuất theo nhu cầu.

Với nhận thức cao về môi trường, trong mảng thời trang, "bền vững" là một đặc tính đang nhận được nhiều sự hưởng ứng của người tiêu dùng. Thời trang bền vững được xem là xu hướng phát triển tất yếu, không những trong thời điểm hiện tại mà còn là bước ngoặt cho sự sống còn của một thương hiệu.

Với sự phát triển của khoa học công nghệ, thế giới có quyền hy vọng các nhà khoa học, các thương hiệu thời trang sẽ tìm ra nhiều chất liệu an toàn với môi trường hơn nữa để "thời trang xanh" có thể thay thế hoàn toàn "thời trang nhanh".

https://vtv.vn/the-gioi/siet-chat-quan-ly-rac-thai-thoi-trang-nhanh-20240614185559603.htm